İsrailli görüşmeci İstanbul’da

İstanbul Kongre Merkezi'nde gerçekleşen görüşmede İsrail-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesi süreci ele alındı. Gold, görüşmeden sonra Al Jazeera'ye, yakın zamanda sonuçlanması beklenen müzakereler için "En iyisinin olmasını umuyoruz" dedi.

Al Jazeera'ye konuşan Türk Dışişleri kaynakları da, görüşmenin zirve kapsamında yapıldığına dikkat çekerek, bunun planlı normalleşme görüşmelerinin bir parçası olmadığını belirtti.

Görüşmeleri Sinirlioğlu ve Gold yürüttü

İki ülke arasında süren normalleşme görüşmelerini İsrail adına Dore Gold, Türkiye adına da Dışişleri Bakanlık Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu yürüttü.

Son olarak 8 Nisan'da Feridun Sinirlioğlu, İsrail Başbakanı Netanyahu'nun özel temsilcisi Joseph Ciechanover ile bir araya gelmiş, görüşmenin ardından Türk Dışişleri'nden, "Heyetler, mutabakat metninin nihai hâle getirilmesi ve farklılıkların giderilmesi yönünde ilerleme sağlamışlar ve anlaşmanın çok yakında gerçekleştirilecek bir sonraki toplantıda sonuçlandırılması hususunda uzlaşıya varmışlardır" açıklaması gelmişti.

İsrail İstanbul Başkonsolosu Shai Cohen de, "Müzakerelerin sonuçlanması için 22 Mayıs sonrasında yeni Türk hükümetini beklememiz gerekli" demiş, sonuç elde etmek için en az iki kez daha görüşme yapılması gerektiğini söylemişti.

'Normalleşme görüşmeleri' sıklaştı

Mavi Marmara saldırısı sonrası iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler maslahatgüzar seviyesine gerilemişti. Başbakan Netanyahu'nun Mart 2013'te ilişkilerin normalleşmesi için Türkiye'nin ilk şartı olan resmi özür dilemesinin ardından iki ülke arasında görüşmeler başladı.

Haziran 2015'te İsrail Dışişleri Bakanlığı Direktörü Dore Gold ve Feridun Sinirlioğlu'nun Roma'da bir araya gelmesinin ardından heyetler arası görüşmeler sıklaştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Mart sonunda gittiği Washington'da Brookings Enstitüsü'nde düzenlenen panelde Türkiye-İsrail ilişkileri hakkında, "Temenni ederim ki, nisan ayı ortasında tarafların yapacağı görüşmelerle buradan olumlu bir neticeyi sağlayabiliriz" demişti.

İsrail Başbakanı Netanyahu da, Türkiye ile İsrail arasında yakında bir görüşme daha olacağını ve bu görüşmenin iki ülke ilişkilerinin düzelmesi için olumlu sonuçlar doğuracağını ümit ettiğini söylemişti.

19 Mart 2016’da Ä°stanbul’da düzenlenen saldırıda Ä°srail vatandaÅŸlarının hayatını kaybetmesinin ardından Dore Gold, cenazelerin teslim alınması ve yaralanan Ä°sraillilerin durumuyla ilgili koordinasyonu saÄŸlamak üzere Ä°stanbul’a gitmiÅŸ, burada Feridun SinirlioÄŸlu ile bir kez daha görüşmüştü.

Ablukayı kırmak için yola çıkmıştı

Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010’da uluslararası sularda Ä°srail’in düzenlediÄŸi ve dokuz Türk’ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra Ankara-Tel Aviv iliÅŸkileri kopma noktasına geldi.

Saldırının ardından Tel Aviv'deki büyükelçisini çeken Türkiye, iliÅŸkilerin normalleÅŸmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasını ÅŸart koÅŸtu.

Mart 2013’te Netanyahu, o dönem baÅŸbakan olan ErdoÄŸan’ı telefonla arayarak özür diledi. Resmi özür yazılı olarak da açıklandı. Ardından Türkiye ile Ä°srail arasında Gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler baÅŸladı. Görüşmeleri Türkiye DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarı Feridun SinirlioÄŸlu yürüttü.

Müzakerelerin sonuçlanmasına az kalmıştı

Åžubat 2014’e kadar Ä°srailli ve Türk yetkililer ÅŸartlarda uzlaÅŸmak için görüşmelerini sürdürdü. O dönemde Al Jazeera’ye bilgi veren diplomatik kaynaklar, imzalanacak anlaÅŸmanın metninin neredeyse hazır olduÄŸunu söylemiÅŸti.

Aynı kaynakların verdiÄŸi bilgiye göre, iliÅŸkilerin normalleÅŸmesi için Türkiye’nin ikinci ÅŸartı olan tazminatın miktarıyla ilgili anlaÅŸmaya varılmıştı. Üçüncü ÅŸart olan Gazze ambargosunun kaldırılması konusunda da iki taraf birbirine yakınlaÅŸmıştı. Kaynaklar, Netanyahu’nun o dönem iç politika endiÅŸeleriyle anlaÅŸmayı imzalamaktan kaçındığı bilgisini vermiÅŸti.

AnlaÅŸma imzalanamadan, Ä°srail’in Gazze’ye yönelik saldırısı baÅŸladı. Temmuz ayında baÅŸlayan ve bir aydan uzun süren saldırıda iki bine yakın Filistinli hayatını kaybetti. Bu saldırıyla birlikte görüşmeler tamamıyla durmuÅŸtu.

Kaynak: Al Jazeera